Krok 1 z 3

Sufiksy dzierżawcze

Najczęstszym sposobem wyrażenia posiadania w języku karaimskim jest dodawanie tzw. sufiksów dzierżawczych do rzeczowników. Nadają one znaczenia ‘mój’, ‘twój’ itd., np. ata ‘ojciec’ + -m ‘sufiks dzierżawczy 1 os. liczby pojedynczej’ ⟶ atam ‘mój ojciec’. Sufiksy te brzmią następująco:



W trzeciej osobie to kontekst lub użycie odpowiedniego zaimka osobowego wyjaśnia nam dokładne znaczenie wyrazu (a więc liczbę), a więc: atasy ‘jego ojciec; jej ojciec; ich ojciec’, ałarnyn atasy ‘ich ojciec’. Zapis -(y)m, -(i)m, -(u)m, -(´u)m oznacza, że po samogłosce wygłosowej rzeczownika sufiks ma postać -m, natomiast po spółgłosce dobieramy wariant z odpowiednią samogłoską w nawiasie. Podobnie, zapis -(s)y, -(ś)i, -(s)u, -(ś)´u znaczy, że po samogłoskowym wygłosie rzeczownika w sufiksie pojawia się spółgłoska podana w nawiasie — aby uniknąć zbitki samogłoskowej.

W dialekcie północnym w przypadku rzeczowników kończących się na samogłoskę a w 2 osobie obu liczb dochodzi do znanej już nam zmiany aj > ej. Sufiks posesywny przyjmuje akcent, a więc jeśli sufiks ten kończy formę wyrazową, to akcent pada na ostatnią sylabę sufiksu. Sufiksy te stoją po sufiksie liczby mnogiej.



W wyrazach kończących się na sylabę składającą się z samogłoski wysokiej (u, y, i) i spółgłoski (najczęściej są to spółgłoski l, ł, , n, ń, z), po dodaniu sufiksu posesywnego zaczynającego się na samogłoskę wspomniana samogłoska wysoka wypada. Zjawisko to występuje w obu dialektach, np.: uvuł ‘syn’ + -um ⟶ uvłum ‘mój syn’ (nie *uvułum), orun ‘miejsce’ + -um ⟶ ornum ‘moje miejsce’ (nie *orunum), avuz ‘usta’ ⟶ + -um > avzum ‘moje usta’ (nie *avuzum).

Zaimków posesywnych używa się razem z rzeczownikami zaopatrzonymi w sufiksy posesywne zwykle tylko wówczas, gdy chcemy podkreślić relację przynależności. W przekładzie polskim karT. ḿeńim atam i karT. atam będzie znaczyło to samo, ‘mój ojciec’, jednak w tym pierwszym przypadku nacisk jest położony osobę posiadacza (nie twój, nie jego).