POMYŚLNOŚĆ
Średni wynik 15%
Postęp: 12%
Strony czasowników
Strona zwrotna
Postaci strony zwrotnej tworzone są sufiksami karT. -n ~ -ń ~ -yn ~ -iń ~ -un ~ -´uń, np. karT. juv- ‘myć’ ⟶ karT. juvun- ‘myć się’.
Strona bierna
Stronę bierną czasowników tworzy się za pomocą sufiksów karT. -ł ~ - ~ -ył ~ -i ~ -uł ~ -´u, np. karT. jarat- ‘tworzyć’ ⟶ jaratył- ‘być stworzonym’, karT. er- ‘dawać’ ⟶ eŕi- ‘być danym’. Sufiksy z nagłosem samogłoskowym dodawane są do tematów spółgłoskowych. Do czasowników zawierających spółgłoski ł i w ostatniej sylabie dodawany jest sufiks strony zwrotnej, np. karT. ał- ‘brać’ ⟶ ałyn- ‘być branym’ (obok: ‘wziąć się’).
Strona sprawcza
Czasowniki w stronie sprawczej (tzw. czasowniki kauzatywne) jako swój podstawowy zakres znaczenia wyrażają, że ktoś sprawia, aby dana czynność została wykonana albo żeby coś się stało, np. karT. e- ‘robić’ ⟶ karT. eir- ‘kazać coś robić; sprawić, żeby ktoś coś zrobił’. To podstawowe znaczenie jednak w wielu przypadkach nie jest tak modelowo odzwierciedlane i relacja między czasownikami a ich derywatami kauzatywnymi bywa mniej przejrzysta niż w przedstawionych powyżej parach wyrazów. Jako przykład możemy wziąć parę czasowników karT. anła- ‘rozumieć’ i anłat- ‘objaśniać’ czy ḱe- ‘przychodzić’ i ḱeir- ‘przynosić’, w których rozwój semantyczny poszedł o krok dalej od ‘sprawiać, że ktoś rozumie’ i ‘sprawiać, że ktoś lub coś przychodzi’. Niektóre czasowniki więc formalnie będące czasownikami kauzatywnymi mogą nie mieć znaczenia wyraziście sprawczego, np. kajt- ‘wracać’ ⟶ kajttyr- dosł. ‘sprawiać, że (się) zawraca’, a więc: ‘1. zawracać; 2. zmuszać do zawrócenia’.
W języku zachodniokaraimskim istnieje łącznie dziesięć różnych sufiksów strony sprawczej, jednak większość z nich to sufiksy nieproduktywne, zachowane jedynie w kilku czasownikach. Tylko trzy sufiksy są nadal produktywne. Są to karT. -dyr ~ -ir ~ -dur ~ -ur ~ -tyr ~ -ir ~ -tur ~ -ur, KarT. -t ~ - i karT. -yr ~ -ir ~ -ur ~ -´ur. Użycie tych sufiksów zależy od głosek w ostatniej sylabie tematu i ilości sylab tematu. Sufiksy i karH. -dyr ~ -đir ~ -dur ~ -tyr ~ -ŧir ~ -tur dołączane są do tematów wielosylabowych zakończonych na spółgłoskę oraz do tematów jednosylabowych, np. karT. ei- ‘słuchać’ ⟶ eiir- ‘dać usłyszeć, oznajmić’. Wyjątków jest bardzo mało.
KarT. -t ~ - przyłączane są do tematów wielosylabowych zakończonych na samogłoskę oraz na -r, -ł, -l, - i j, np. karT. kuru- ‘schnąć’ ⟶ kurut- ‘suszyć’. Sufiks karT. -yr ~ -ir ~ -ur ~ -´ jest rzadki i jest dodawany przeważnie do tematów jednosylabowych zakończonych na -č lub -š, np. karT. kač- ‘uciekać’ ⟶ kačyr- ‘zmuszać do ucieczki’.
W zdaniu zawierającym czasownik sprawczy osoba, której się nakazuje wykonanie danej czynności (a więc dopełnienie dalsze czasownika), oznaczana jest datiwem, np. karT. ateja bu jazyšny jazdyrdym ‘kazałem twojemu ojcu napisać ten dokument’.